-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
Copy pathch1LyX.lyx
766 lines (617 loc) · 23 KB
/
ch1LyX.lyx
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
#LyX 2.3 created this file. For more info see http://www.lyx.org/
\lyxformat 544
\begin_document
\begin_header
\save_transient_properties true
\origin unavailable
\textclass itutezLyX
\use_default_options false
\maintain_unincluded_children false
\language turkish
\language_package none
\inputencoding utf8
\fontencoding default
\font_roman "default" "default"
\font_sans "default" "default"
\font_typewriter "default" "default"
\font_math "auto" "auto"
\font_default_family default
\use_non_tex_fonts false
\font_sc false
\font_osf false
\font_sf_scale 100 100
\font_tt_scale 100 100
\use_microtype false
\use_dash_ligatures true
\graphics default
\default_output_format default
\output_sync 0
\bibtex_command default
\index_command default
\paperfontsize default
\spacing single
\use_hyperref false
\papersize default
\use_geometry false
\use_package amsmath 1
\use_package amssymb 0
\use_package cancel 0
\use_package esint 1
\use_package mathdots 0
\use_package mathtools 0
\use_package mhchem 0
\use_package stackrel 0
\use_package stmaryrd 0
\use_package undertilde 0
\cite_engine basic
\cite_engine_type default
\biblio_style plain
\use_bibtopic false
\use_indices false
\paperorientation portrait
\suppress_date false
\justification true
\use_refstyle 0
\use_minted 0
\index Index
\shortcut idx
\color #008000
\end_index
\secnumdepth 3
\tocdepth 3
\paragraph_separation indent
\paragraph_indentation default
\is_math_indent 0
\math_numbering_side default
\quotes_style english
\dynamic_quotes 0
\papercolumns 1
\papersides 1
\paperpagestyle default
\tracking_changes false
\output_changes false
\html_math_output 0
\html_css_as_file 0
\html_be_strict false
\end_header
\begin_body
\begin_layout Chapter
GİRİŞ
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "CH1"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Section
Sismik Yalıtımlı Yapılar
\end_layout
\begin_layout Standard
Deprem bölgelerinde yapılacak binalarda yaygın olarak kullanılan kuvvet
esaslı tasarıma göre, yapının karşılaşması beklenen en büyük deprem kuvveti
altında göreli olarak büyük yer değiştirmeler yapması, yapısal taşıyıcı
elemanlarda hasar oluşması ve dolayısıyla deprem enerjisinin büyük bir
kısmının kalıcı şekil değiştirmeler ile sönümlenmesi beklenir.
Yapının önem derecesine bağlı olarak depremde daha az hasar almasını sağlamak
amacıyla göreli kat ötelemelerinin sınırlanması gerekmektedir.
Bu durum, yapının rijitliğini artırarak katlarda daha büyük ivmelerin oluşmasın
a ve buna bağlı olarak yapısal olmayan elemanlarda daha büyük kuvvetlerin
oluşmasına sebep olmaktadır.
Kat ivmelerinin azaltılması ise yapı rijitliğinin düşürülmesi ile mümkündür.
Ancak bu durumda göreli kat ötelemeleri ve yapısal hasarlar artmaktadır.
Yapıların depremden korunmasının bir yolu, zemin ile yapı temeli arasında,
yatay rijitliği yapıya oranla düşük bir katman oluşturmaktır.
\end_layout
\begin_layout Standard
Yapılarda kuvvetli yer hareketleri sebebiyle oluşan hasarları engellemek
amacıyla birçok yöntem üzerine çalışmalar yapılmıştır.
Touaillon 1870 yılında, ABD patent ofisine yaptığı başvuruda, temel ve
binaya sabitlenen konkav metal plakaların arasında bulunan küreler sayesinde
deprem sebebiyle yapıların yıkılmasının önleneceğini söylemektedir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "Touaillon1870"
literal "false"
\end_inset
.
Benzer bir yalıtım sistemi ise Bechtold tarafından 1907 yılında patent
başvurusu yapılan, binaların altına yerleştirilen rijit taban plakasının
bazalt, gnays veya granitten yapılacak küreler üzerinde kayan bir sistem
önerisidir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "Bechtold1907"
literal "false"
\end_inset
.
Dr.
Calantarines ise yapı temelinin ince kum, mika veya talk üzerinde kayabildiği
bir
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
serbest mesnet
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
fikri ile 1909 yılında İngiltere patent ofisine başvurmuştur
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "calantarients1909improvements"
literal "false"
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
Yeni yöntemlerin araştırılmasının yanında üst katlarda önemli hasarların
oluşmasını engellemek amacıyla yumuşak ilk kata sahip yapılar da depreme
etkileri altında incelenmiştir.
Chopra ve diğerleri tarafından yapılan çalışmada ilk katı yumuşak kata
sahip sekiz katlı bir binanın, deprem etkileri altında üst katlarında hasar
oluşmasını engellemek amacıyla ilk katın akma koşulları incelenmiştir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "doi:10.1002/eqe.4290010405"
literal "false"
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
Kauçuk mesnetler, binalarda titreşimleri engellemek ve köprülerde ise ısıl
genleşmeler sebebiyle mesnetlerin yer değiştirebilmelerini sağlamak amacıyla
kullanılmıştır.
Yapıların deprem etkilerinden korunmaları amacıyla ilk kullanımı 1969 yılında
Yugoslavya'nın Skopje ilinde bulunan Pestalozzi ilkokulunda gerçekleşmiştir.
Tek bir blok olarak uygulanan kauçuk mesnetlerin yatay ve düşey rijitliklerinin
aynı olması, yan yüzeylerde binanın ağırlığından dolayı şişkinlik oluşmasına
neden olmuştur.
Kauçuk katmanların eksenel taşıma kapasitelerinin yükseklikleri ile ters
orantılı olduğunu tespit eden Fransız mühendis Eugène Freyssinet, kauçuk
katmanların aralarına eksenel kuvvete dik doğrultuda ince çelik plakalar
ilave ederek güçlendirmeyi önermiştir.
Burada katmanlar arasındaki bağ sürtünme kuvveti sebebiyle sağlanmaktadır.
İnce çelik plakalar ile kauçuk katmanların birbirlerine yapışmalarını sağlamak
amacıyla kullanılan vulkanizasyon yöntemi sayesinde modern haline kavuşan
sismik izolatörler ile ilgili yapılan çalışmalar ve uygulama örnekleri
artmaya başlamıştır.
Kelly tarafından yapılan çalışmada 1900-1984 yılları arasında sismik yalıtım
çalışmaları özetlenerek alfabetik ve kronolojik bibliyografya sunulmuştur
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "KELLY1986202"
literal "false"
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
Robinson ve Tucker tarafından gerçekleştirilen çalışmada, Şekil
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "fig:LRBIsolator"
plural "false"
caps "false"
noprefix "false"
\end_inset
'de gösterilen çelik plakalar ile güçlendirilmiş kauçuk izolatörün merkezine
kurşun silindir yerleştirilerek tekrarlı yatay yükler etkisindeki davranışı
incelenmiştir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "RobinsonTucker1977"
literal "false"
\end_inset
.
Çelik ve kauçuk ile sargılı olan kurşun silindirde tamamen kayma deformasyonlar
ı meydana gelmektedir.
Çalışmada, günümüzde yaygın olarak kullanılan bu sistemin sahip olduğu
histeretik sönüm kapasitesi, kurşun çekirdeğin eksenel dayanımı ve geri
çağırım kuvveti gibi faydaları belirtilerek büyük deprem etkileri ve küçük
rüzgar yüklerinde yeterli performans sergileyeceği vurgulanmıştır.
\begin_inset Float figure
placement h!
wide false
sideways false
status open
\begin_layout Plain Layout
\align center
\begin_inset Graphics
filename TikZ/LRBIsolator.pdf
lyxscale 50
\end_inset
\begin_inset Caption Standard
\begin_layout Plain Layout
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "fig:LRBIsolator"
\end_inset
Kurşun çekirdekli kauçuk izolatör.
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Yapıların mesnetleri üzerinde sarkaç gibi hareket etmelerini sağlayan sismik
yalıtım yöntemi Zayas ve diğerleri tarafından 1990 yılında yapılan çalışmalar
neticesinde önerilmiştir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "doi:10.1193/1.1585573"
literal "false"
\end_inset
.
Şekil
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "fig:FPIsolator"
plural "false"
caps "false"
noprefix "false"
\end_inset
'de kesiti verilen sürtünmeli sarkaç tipi izolatörlerin yalıtım periyotları
konkav yüzeyin yarıçapı ile belirlenmektedir.
Deprem enerjisinin sönümlendiği histeretik davranış, yüzeylerde oluşan
sürtünme kuvvetleri nedeniyle oluşmaktadır.
Sistemin sarkaç hareketine başlaması, sürtünme kuvvetlerinin aşılmasıyla
mümkün olmaktadır.
Bu nedenle yapının rüzgar yükleri altında yalıtım birimlerinden beklenen
rijitlik elde edilmiş olmaktadır.
Sürtünmeli sarkaç tipi izolatörlerin malzeme belirsizliklerinden en az
düzeyde etkilenmesi, sismik yalıtımlı yapıların deprem etkileri altındaki
davranışlarının öngörülebilir olmasını sağlamaktadır.
Ayrıca yapılan testlere göre büyük deplasmanlarda eksenel taşıma kapasitesinde
düşme veya stabilite kaybı olmadığı ve histeretik çevrimler ile dayanım
azalmasının oluşmadığı görülmüştür.
\begin_inset Float figure
placement h!
wide false
sideways false
status open
\begin_layout Plain Layout
\align center
\begin_inset Graphics
filename TikZ/FPIsolator.pdf
lyxscale 50
\end_inset
\begin_inset Caption Standard
\begin_layout Plain Layout
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "fig:FPIsolator"
\end_inset
Sürtünmeli sarkaç tipi izolatör.
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Sismik izolasyon, dünyada depremselliği yüksek olan bölgelerde yoğun olarak
kullanılmaktadır.
Japonya, Çin, Rusya, İtalya ve ABD başta olmak üzere 30 dan fazla ülkede
23.000'i aşkın bina, sismik izolasyon ve sönümleyiciler ile korunmaktadır
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "Martelli2014"
literal "false"
\end_inset
.
Aktif fay hatları üzerinde bulunan ülkemizde ise sismik izolasyon kullanımı
giderek yaygınlaşmaktadır.
Ağırlıklı olarak depremden hemen sonra kesintisiz kullanımın hedeflendiği
hastaneler ve veri merkezleri gibi önemli binalarda uygulanmaktadır.
İstanbul'da bulunan Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanında üç sürtünme
yüzeyli sarkaç tipi izolatörler kullanılarak sismik yalıtım uygulanmıştır.
Toplamda 160.000
\begin_inset Formula $\mathrm{m^{2}}$
\end_inset
'den fazla alana kurulu havalimanında 252 sismik izolatör bulunmaktadır.
Üç sürtünme yüzeyli sismik izolatörler ve çelik üst yapının montajı 2008'de
tamamlanmıştır (Şekil
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "fig:SabihaGökçen"
plural "false"
caps "false"
noprefix "false"
\end_inset
).
\begin_inset Float figure
placement h!
wide false
sideways false
status open
\begin_layout Plain Layout
\align center
\begin_inset Graphics
filename fig/a.PNG
lyxscale 25
height 5cm
\end_inset
\begin_inset space \hspace{}
\length 0.5cm
\end_inset
\begin_inset Graphics
filename fig/b.PNG
lyxscale 25
height 5cm
\end_inset
\begin_inset VSpace 6pt
\end_inset
\begin_inset Caption Standard
\begin_layout Plain Layout
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "fig:SabihaGökçen"
\end_inset
Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanına ait sismik izolatör kolon kiriş
birleşimi ve çelik üst yapı
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "Zekioglu2009"
literal "false"
\end_inset
.
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset Newpage newpage
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Section
Sismik Yalıtımlı Yapıların Tasarımı
\end_layout
\begin_layout Standard
Sismik yalıtımlı yapıların tasarımı, doğrusal yöntemlerle ön boyutlandırma
aşaması ve doğrusal olmayan dinamik analizlerle tasarımın doğrulanması
olmak üzere iki aşamalıdır.
Ön tasarım aşamasında eşdeğer doğrusal analiz ve mod birleştirme yöntemleri
kullanılmaktadır.
\end_layout
\begin_layout Standard
Sismik yalıtımlı yapılarda izolatörlerin hakim frekansları ile tabanı ankastre
kabul edilen üst yapı frekansları belirgin biçimde ayrıklaşır.
Göreli olarak düşük yatay rijitliğe sahip yalıtım birimleri, üst yapının
yapacağı deformasyonları azaltmaktadır.
Bu nedenlerle elastik sınırlar içerisinde davranması beklenen yapının,
yapısal düzensizliklerinin bulunmaması halinde gerekli idealleştirmeler
yapılarak sistem basitleştirilebilir.
Ayrıca yapının sahip olduğu doğrusal olmayan dinamik özellikler, idealleştirilm
iş sisteme karşılık gelen parametrelerle ifade edilebilir.
Eşdeğer doğrusal analiz yönteminde tüm yapı, Şekil
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "fig:equivalentmodel"
plural "false"
caps "false"
noprefix "false"
\end_inset
'de belirtildiği gibi tek serbestlik dereceli bir sistem olarak temsil edilmekte
dir.
\begin_inset Float figure
placement h!
wide false
sideways false
status open
\begin_layout Plain Layout
\align center
\begin_inset Graphics
filename TikZ/StructuralEquivalentModel.pdf
lyxscale 50
\end_inset
\begin_inset Caption Standard
\begin_layout Plain Layout
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "fig:equivalentmodel"
\end_inset
Eşdeğer Tek Serbestlik Dereceli Sistem.
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Sismik yalıtımlı yapı sisteminin, tasarlanacağı yönetmelikte eşdeğer doğrusal
analiz için belirtilen uygulama sınırları dışında kalması durumunda veya
üst yapı taşıyıcı sisteminin sahip olduğu serbestlik dereceleri de dikkate
alınarak daha detaylı bir çözüm yapılmak istendiğinde mod birleştirme yöntemi
tercih edilmektedir.
Üst yapının çok serbestlik dereceli sistem olarak modellendiği bu yöntemde,
izolatörlerin temsil edildiği doğrusal kesme yaylarında eşdeğer rijitlik
değerleri kullanılmaktadır.
Böylece kütlesi ve rijitliği belli olan sistemin doğrusal mod şekilleri
ve bu modlara karşılık gelen periyot ve frekans değerleri hesaplanır.
Tüm modlardan elde edilen iç kuvvet ve yer değiştirmeler birleştirilerek
sistemin deprem etkileri hesaplanır.
\end_layout
\begin_layout Standard
Doğrusal yöntemlerle tasarımı tamamlanan sismik yalıtımlı yapıların kontrolü,
geçmiş depremlerden elde edilen veya bölgenin depremsellik özelliklerine
uygun biçimde yapay olarak üretilen yer ivmeleri etkisinde, yapıların doğrusal
olmayan davranışlarının modellendiği, zaman tanım alanında yapılan analizler
ile sağlanır.
İzolatör birimleri için kullanılan kesme yaylarında doğrusal olmayan davranışla
rın çeşitli malzeme modelleri ile ifade edilebileceği gibi, eksenel yaylar,
eğilme ve burulma yayları da tanımlanabilmektedir.
Ayrıca bu yayların birbirleri ile bağlı olarak çalışması gerçeğe daha yakın
analiz sonuçlarının elde edilmesini sağlamaktadır.
Bu analizde yapısal davranışlar, kütle ve rijitliklerin yanında yer hareketleri
nin içeriğine de bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.
Bu nedenle yapının doğrusal olmayan dinamik analizinde, tasarımda uyulan
yönetmelik koşullarında belirtilen sayıda ve tasarım spektrumuna göre ölçeklenm
iş veya eşlenmiş yer ivmesi kullanılarak bulunan sonuçların ortalaması değerlend
irilmektedir.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Sismik yalıtımlı yapıların tasarım yöntemlerinin irdelenmesi
\end_layout
\begin_layout Standard
Sismik yalıtımlı yapıların tasarım metotları 1970'lerden günümüze kadar
fiziksel deneyler veya analitik modellerden elde edilen bilgiler ışığında
pek çok kez irdelenmiştir.
Yapılan araştırmalar içinde doğrusal tasarım metotlarının geçerliliği,
kullanım sınırları ve doğruluk mertebeleri incelenen konular arasında bulunmakt
adır.
Sismik yalıtımlı yapıların tasarımında kullanılan doğrusal yöntemler, konvansiy
onel yapılardan farklı olarak yalnızca ön tasarım aşamasında kullanılmaktadır.
Öngörülen en büyük depremden sonra dahi yapının kesintisiz olarak kullanılma
gerekliliği, yapısal tasarımda gerçeğe en yakın sonuçların elde edilmesini
sağlayacak analizlerin uygulanma zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir.
Dolayısıyla ana hatları doğrusal analizler ile belirlenen sismik yalıtımlı
sistem tasarımlarının, bölgenin depremselliğine uygun olarak seçilecek
deprem kayıtları kullanılarak yapılacak doğrusal olmayan dinamik analizler
sayesinde kontrol edilerek son hale getirilmesi önemlidir.
Fakat bu ileri seviye analizler, karmaşık olabilmekte ve uzun zaman almaktadır.
Bu nedenle, son aşamaya kadar doğrusal yöntemler ile ilerletilen sismik
yalıtımlı yapı projelerinde bu analizlerin doğruluğu önem arz etmektedir.
İlerleyen başlıklarda doğrusal analiz yöntemleri irdelenmiştir.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Eşdeğer doğrusal analiz
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "EquivalentLinearAnalysis"
\end_inset
Eşdeğer doğrusal analiz yönteminde kullanılan sistemde izolatörlerin üzerinde
bulunan yalıtım düzlemi ve üst yapı, tek bir kütle olarak değerlendirilmektedir.
İzolatör eşdeğer rijitliği, her bir izolatör biriminin tasarım deplasmanı
için elde edilecek sekant rijitlikleri toplamını belirtmektedir.
Buna bağlı olarak izolatör periyodu, tek serbestlik dereceli sistem için
hesaplanmaktadır.
Sistemin sönümleyeceği enerji ise izolatörlerin doğrusal olmayan histeretik
davranışlarından elde edilecek eşdeğer viskoz sönüm oranı cinsinden ifade
edilir.
Eşdeğer doğrusal analiz yöntemi, içerdiği kabul ve idealleştirmeler sebebi
ile kullanılan yönetmeliklerde belirtilen kriterlerin sağlanması durumunda
uygulanabilmektedir.
\end_layout
\begin_layout Standard
Ön tasarım aşamasında izolatörlerde meydana gelecek en büyük yatay yer değiştirm
e değerinin tespit edilmesi izolatör boyutlarının belirlenmesinde önemli
bir kriterdir.
En büyük yer değiştirme değeri, en büyük izolatör kuvvetinin eşdeğer rijitliğe
bölümü ile bulunmaktadır.
Fakat eşdeğer rijitlik değerinin belirlenebilmesi, izolatörün en büyük
yer değiştirme değerinin bilinmesi ile mümkün olmaktadır.
Ön tasarımın ilk adımında oluşan bu belirsizlik, detayları Bölüm
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "CH2"
plural "false"
caps "false"
noprefix "false"
\end_inset
'de sunulan iterasyonlar ile ortadan kaldırılmaktadır.
\end_layout
\begin_layout Standard
Üst yapının ön tasarımı için gerekli taban kesme kuvveti, bu yöntemde yalıtım
düzleminde oluşan kesme kuvvetine göre hesaplanmaktadır.
Tasarımda takip edilen yönetmeliğe bağlı olarak taban kesme kuvvetinin
belirlenmesi ve bu kuvvetin üst yapı katlarına dağıtılma biçimi farklılık
göstermektedir.
EN 1998-1:2004'e göre, katlara etkiyen yatay kuvvetler eşdeğer periyot
ve sönüme göre hesaplanacak spektral ivmenin, ilgili kat kütlesi ile çarpımında
n elde edilmektedir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "Eurocode2004"
literal "false"
\end_inset
.
Burada kat kütlelerinin eşit olduğu kabulü yapılırsa kesme kuvvetlerinin
katlara eşit miktarda dağıtıldığı görülmektedir.
Ayrıca yalıtım birimi seviyesinde meydana gelen kesme kuvvetinin yapı kütlesine
oranı ile üst yapı taban kesme kuvvetinin üst yapı toplam kütlesine oranı
eşit olmaktadır.
\end_layout
\begin_layout Standard
ASCE/SEI-7-10 (2010) ve TBDY (2018) yönetmeliklerinde yer alan formüle göre
taban kesme kuvveti, yalıtım seviyesinde oluşan kesme kuvvetine eşit alınarak
üst yapı katlarına üçgen formunda dağıtılmaktadır
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "ASCE2010,TBDY2018"
literal "false"
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
ASCE/SEI-41-13 (2014) ve ASCE/SEI-7-16 (2016) yönetmeliklerinde ise yalıtım
düzleminde oluşacak kesme kuvveti, yapı taban kesme kuvvetine eşit olarak
alınmamaktadır
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "ASCE41-13,ASCE2016"
literal "false"
\end_inset
.
York ve Ryan tarafından yapılan çalışma, eşdeğer viskoz sönüm oranının
artması halinde, yapı taban kesme kuvvetinin yalıtım düzleminde oluşan
kesme kuvvetine oranının da artacağını göstermektedir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "doi:10.1080/13632460802003751"
literal "false"
\end_inset
.
Buna bağlı olarak önerilen formül, istatistiksel parametreyi temsil eden
katsayıda bulunan değişiklik ile birlikte bu güncel yönetmeliklerde yer
almaktadır.
Elde edilen artırılmış taban kesme kuvveti ise katlara çalışmada önerilen
formülün güncel haline göre paylaştırılmaktadır.
\end_layout
\begin_layout Standard
TBDY (2018) yönetmeliğine göre hesaplanacak taban kesme kuvvetinde belirlenecek
deprem yükü azaltma katsayısı
\begin_inset Formula $R$
\end_inset
, hedeflenecek kesintisiz kullanım ve sınırlı hasar performans düzeyleri
için dayanım fazlalığı katsayısı
\begin_inset Formula $D$
\end_inset
ile eşit verilmektedir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "TBDY2018"
literal "false"
\end_inset
.
Benzer olarak ASCE/SEI-7-10 (2010) yönetmeliğinde belirtilen formülde yer
alan
\begin_inset Formula $R_{1}$
\end_inset
katsayısı, üst yapı yatay taşıyıcı sistemine bağlı olarak belirlenecek
\begin_inset Formula $R$
\end_inset
katsayısının
\begin_inset Formula $3/8$
\end_inset
'i alınarak hesaplanmakta ve en fazla
\begin_inset Formula $2$
\end_inset
olarak belirlenebilmektedir
\begin_inset CommandInset citation
LatexCommand cite
key "ASCE2010"
literal "false"
\end_inset
.
Dolayısıyla
\begin_inset Formula $R_{1}$
\end_inset
katsayısı, hiçbir taşıyıcı sistem için dayanım fazlalığı katsayısı
\begin_inset Formula $\Omega_{\text{0}}$
\end_inset
'dan büyük olmamaktadır.
Böylece yapının karşılaşması beklenen en büyük deprem etkisi altında elastik
sınırlar içinde kalması, yalnızca eşdeğer doğrusal analiz yönteminin belirlediğ
i kabuller çerçevesinde, yalıtım düzlemi kesme kuvvetinin üst yapı taban
kesme kuvvetine eşit olması durumunda mümkün olmaktadır.
\end_layout
\end_body
\end_document